Роллер боюнджа оюнлар – окъув джерьяныны фааллештирмек ичюн кениш имкяндыр

Ал-азырда коллективнен берабер фаалиеттеки шахсий ве шахысларара алякъаларны (оджа – группа, оджа – талебе, талебе – группа, талебе – талебе ве саире) эсапкъа аларакъ, къырымтатар тилини коммуникация шеклинде огретмек гъаеси ортагъа чыкъа. Чюнки группанен берабер чалышув талебенинъ шахсиетине девамлы тесир эте.

Къырымтатар тили дерси кечкен сыныф одасында оджа ве талебелер бири-биринен белли бир социаль мунасебетлерге киришелер, сыныфта булунгъанлар айны бир макъсадда япылгъан ишлернен огърашалар. Окъув джерьяны олар ичюн бутюнликли бир багъламдыр. Окъув эснасында къазанылгъан енъишлер окъутувда къуланылгъан бутюн имкянлардан коллективнен берабер файдаланувгъа багълыдыр. Эр бир талебе бу джерьянгъа озь иссесини къошмалы.

Окъув джерьяныны фааллештирмек ичюн аньаневий олмагъан дерслерни азырлавда кениш къулланылгъан роллер боюнджа оюнлардан файдаланмакъ мумкюн.

Белли олгъаны киби, роллер боюнджа оюнда иштирак эткен шахыслар инсанларнынъ реаль амелий фаалиетини акс эте ве реаль мунасебетлер ичюн имкянлар яраталар. Бу ерде окъутувнынъ семрелиги ильк эвеля себепнинъ пейда олувыына, фенге нисбетен меракънынъ артувына багълыдыр.

Роллер боюнджа оюнларнынъ шойле устюнликлерини къайд этмек мумкюн:

Роллер боюнджа оюн тиль фаалиетини инкишаф эттире, чюнки талебелер оюн вакътында лакъырды этелер, бири-бирине суаллер берелер, бир де-бир шейни исбатлайлар, субетдешинен шахсий муляхазаларынен пайлашалар. Диалог я да пьеса бизге насыл айтмакъ керек олгъаныны огретсе, роллер боюнджа оюн не ичюн ве не себептен айтмакъ керек олгъаныны огрете. Бойлеликнен, субетнинъ мундериджеси субеддешлернинъ дикъкъатыны джельп эткен меркезге чевириле ве бу ялынъыз мусбет бир факт оларакъ къабул олуна биле. Талебелер, тиль – къонушув вастасы олгъаныны амельде огренелер.

Оюн талебелернинъ бири-биринен ве оджанен темас (контакт) этювде ынтылувларыны фааллештире, субетдешлер арасында мусавийлик шараитини яратып, оджа ве талебе арасындаки аньаневий седни (препятствие) тар-мар эте.

Бойле оюн юваш, идаресиз талебелерге сыныфта сербест къонушмагъа ве кенди фикирлерини бильдирмек ичюн кениш имкянлар ярата. Бойлеликнен о озь эминсизлигинден къуртулып башлай. Етекчи талебелер адий мунакъаша девамында, адети узьре, тешеббюсни озь къолуна алалар, утанчакъ бала исе эксериетинен индемей тура. Албу ки, роллер боюнджа оюн эснасында эр бир талебе озь ролюне малик олып, субет девамында фааль ортакъ олмагъа тырыша.

Талебелер ойнар экенлер, субетни насыл башламакъ, насыл девам этмек, керек олгъанда оны насыл токътатмакъ (субетдешнинъ фикиринен разы олгъан я да разы олмагъан алда) керек олгъаныны, субетдешни макъсадлы суретте динлеебильмеге, аныкълайыджы суаллер бермеге ве иляхре огренелер.

Яхшы субетдеш шараитке ве онъа белли олгъан малюматларгъа коре энъ семерели лигвистик шекиллер сечип алмагъа бильмек керек.

Роллер боюнджа оюнда деерлик бутюн окъув вакъыты роль амелиятына айырыла. Бу эснада лаф эткен талебеден гъайры оны динълеген талебе де озюни фааль алып бара. Чюнки онъа сыныфдашынынъ лафыны анъламагъа ве акъылында тутмагъа, оны шараитнен къыясландырмагъа, лафкъа белли бир къыймет кесмеге керек ола.

Оюнлар талебелернинъ идрак этювге нисбетен меракъларынынъ шекилленювине мусбет тесир эте ве ана тилини анълы суретте менимсемеге ярдым этелер. Олар мустакъиллик, индивидуаллик киби чизгилернинъ инкишафына сильтем бере ве коллективде озюни насыл тутмагъа керек олгъаныны огретелер. Талебелер дерсте фааль ве авесликнен чалышалар, бири-бирине ярдым этелер, озь аркъадашларыны дикъкъатнен динълейлер, оджа исе ялынъыз окъув фаалиетине идареджелик япа.

Роллер боюнджа оюнларгъа эсас талаплар:

1. Оюн окъувнынъ инкишафына хызмет этип, талебелерде дерске нисбетен меракъ догъурмакъ керек.

2. Роллер боюнджа оюнны эм мундеридже, эм шекиль джеэтинден яхшы тешкилятландырмакъ керек. Роллер талебелерге келишмек ве олар озь вазифелерини бегенип япмакъ кереклер. Бу алда оларнынъ нуткъы табий ве къандырыджы олабиле.

3. Роллер боюнджа оюн бутюн группа тарафындан къабул олунмалы.

4. Оюн достане, иджадий муитте кечип, талебелерни къувандырмакъ, мемнюн къалдырмакъ керек. Эгер талебе озь ролюни енгиль ойнаса, демек о озь кучьлеринден эмин ве эр анги бир рольни ойнайбиле.

5. Оюн девамында дерс ичюн сечип алынгъан тиль материалындан олдукъча чокъ семерели файдаланылмалы.

6. Оджа роллер боюнджа оюнгъа ве онынъ семерелигине озю инанмакъ керек. Тек бу алда о яхшы нетиджелерге иришебиле. Оюнны азырлав ве кечирюв эснасында оджанынъ ролю денишип тура.